یکی از مهم ترین مباحث دنیای ورزش، خصوصا دویدن، فیبر عضلانی است. آیا شما یک دونده سرعت هستید و یا یک دونده استقامتی؟ آیا می توانید در هر ماده ورزشی، عالی باشید؟ بسیاری از افراد بر این باور هستند که داشتن فیبرهای عضلانی تند انقباض یا کند انقباض ممکن است که مشخص کند که ورزشکاران در چه ورزش هایی برتری دارند و چگونه نیز به تمرینات واکنش نشان می دهند.
فیبر عضلانی و انواع آنها
ماهیچه های اسکلتی بدن ما از دسته فیبرهای عضلانی به اسم میوسیت تشکیل شده اند. هر میوسیت حاوی تعداد زیادی میوفیبر(تارچه) بوده که از رشته های پروتئینی (اکتین و میوزین) هستند. این رشته ها می توانند با همدیگر کشیده شوند. این کار باعث کوتاه شدن ماهیچه و انقباض آن می شود.
عموما انواع فیبرهای عضلانی به دو نوع دسته بندی می شوند: فیبر عضلانی کند انقباض(نوع I) و فیبر عضلانی تند انقباض(نوع II). فیبرهای عضلانی تند انقباض می توانند به دسته بندی های نوع IIa و نوع IIb نیز تقسیم شوند.
به نظر می رسد این دسته بندی ها بر نحوه واکنش ماهیچه به تمرینات و فعالیت بدنی تاثیر می گذارد، و هر نوع فیبر عضلانی قابلیت و تونایی منحصر به خودش را داشته که باعث می شود به شیوه خودش، منقبض شود. ماهیچه های انسانی حاوی ترکیبات ژنتیکی از هر دو نوع فیبر کند و تند هستند.
به طور میانگین، بیشتر افرد حدود ۵۰ درصد فیبر تند انقباض عضلانی و ۵۰ درصد فیبر کند انقباض عضلانی در بیشتر عضلاتی که برای حرکت استفاده می شوند، دارند.
فیبرهای کند انقباض (نوع I )
فیبرهای کند انقباض برای استفاده از اکسیژن جهت تولید آدنوزین تری فسفات(ATP) بیشتر برای کار مداوم کارآمد تر بوده و انقباضات طولانی مدتی دارند. آنها به نسبت فیبرهای عضلانی تند انقباض، دیرتر منقبض شده و می توانند برای مدت زمان بیشتری کار کرده و دیرتر نیز خسته شوند. بنابراین، فیبر کند انقباض برای ورزشکارانی که قصد دویدن ماراتن و یا دوچرخه سواری برای ساعت ها را دارند، عالی هستند.س در کل این نوع فیبرها برای ورزش های استقامتی، مناسب هستند.
فیبرهای تند انقباض (نوع II)
به این دلیل که فیبرها عصلانی تند انقباض از متابولیسم بی هوازی(بدون اکسیژن) برای ایجاد سوخت استفاده می کنند، آنها به نسبت فیبرهای کند، برای ورزش های قدرتی و سرعتی که در زمان کوتاهی منقبض می شوند، بهتر هستند. با اینحال، این نوع فیبرها به سرعت خسته می شوند. فیبرهای تند انقباض عموما به اندازه انقباض فیبرهای کند، نیرو تولید می کنند، اما به این دلیل به آنها تند انقباض گفته می شود، چون سریعتر منقبض می شوند. داشتن فیبرهای عضلانی تند می تواند یک مزیت برای دونده های سرعتی باشد که نیاز دارند تا در مدت زمان کوتاهی، نیروی زیادی تولید کنند.
فیبرهای عضلانی تند انقباض (نوع IIa)
به این نوع فیبرهای تند انقباض، فیبرهای های حد واسط تند انقباض نیز گفته می شود. آنها می توانند از هر دو متابولیسم هوازی و بی هوازی به اندازه برابری برای تولید انرژی استفاده کنند. به این ترتیب، آنها ترکیبی از نوع I و نوع II فیبرهای عضلانی هستند.
فیبرهای عضلانی تند انقباض (نوع IIb)
این فیبرهای تند انقباض از متابولیسم بی هوازی برای تولید انرژی استفاده کرده و فیبرهای کلاسیک تند انقباض نامیده می شوند که می توانند به سرعت و با قدرت، منقبض شوند. این فیبرهای عضلانی، بالاترین سرعت انقباض را در میان تمامی فیبرهای عضلانی دارند، اما به سرعت نیز خسته می شوند و نمی توانند تا مدت طولانی، بدون نیاز به استراحت، به فعالیت شان ادامه دهند.
فیبرهای عضلانی و تاثیر آنها بر عملکرد ورزشی ورزشکار
فیبر عضلانی شما ممکن است بر روی اینکه چه ورزشی برای شما خوب است و آیا شما سریع هستید و یا قوی، تاثیر بگذارند. ورزشکاران المپیکی تمایل دارند که در ورزش هایی که با آرایش ژنتیکی آنها مطابقت دارند، شرکت کنند. دونده های سرعتی تقریبا ۸۰ درصد فیبر عضلانی تند انقباض داشته، در حالیکه این مقدار در دونده های ماراتن به ۲۰ درصد می رسد. اما دونده های ماراتن نیز، ۸۰ درصد فیبر عضلانی کند انقباض دارند.
نوع فیبر عضلانی بخشی از موفقیت ورزشی ورزشکار است، اما نمی تواند به تنهایی عملکرد ورزشکار را تضمین کند. بسیاری از عوامل دیگری نیز وجود دارند که بر روی عملکرد ورزشکار تاثیر می گذارند مانند: آمادگی ذهنی-روانی، تغذیه مناسب و مقدار آب بدن، ریکاوری و استراحت کافی و داشتن امکانات و شرایط مناسب. همه و همه بر روی موفقیت ورزشکار و عملکرد وی تاثیر می گذارند.
آیا تمرین می تواند فیبر عضلانی را تغییر دهد؟
شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه با تمرینات می توان، فیبر های تند ماهیچه اسکلتی را به فیبرهای کند تبدیل کرد. البته این نظریه، هنوز هم در حال بررسی از سوی دانشمندان است، اما بزودی در مطالب آینده ، بهتر و بیشتر به این سوال جواب خواهیم داد که آیا می توان با تمرینات، فیبرهای عضلانی را به یکدیگر تبدیل کرد. آیا یک دونده سرعت که درصد بیشتری فیبر تند عضلانی دارد، می تواند فیبرهای عضلانی اش را به فیبرهای کند تبدیل کرده و به یک ورزشکار استقامتی تبدیل شود یا بالعکس؟
حرف آخر
به خاطر داشته باشید که ممکن است تفاوت های ژنتیکی در سطوح ورزشکاران نخبه، باعث تفاوت های چشم گیر شود. اما پیروی از تمامی اصول علمی ورزش همراه با عوامل تاثیرگذار بر روی عملکرد ورزشکار نیز می تواند، بر عملکرد وی تاثیر بسزایی داشته باشد. آنچه که الان واضح است، این است که با تمرینات استقامتی می توان فیبرهای عضلانی را قوی و قوی تر کرده و توانایی شان را برای ورزش های طولانی مدت افزایش داد. از طرفی ورزشکاران سرعتی نیز می توانند با تمرینات سرعتی بیشتر، قالبلیت فیبرهای تند عضلانی شان را بهتر کنند تا عملکردشان بهتر شود.
اما یک ورزشکار صرفا نمی تواند با تکیه بر برتری ژنتیک، در رشته ورزشی اش موفق شود. تمرینات مناسب، تغذیه مناسب، خواب شبانه کامل و ریکاوری و استراحت مناسب، آمادگی ذهنی روانی و تصویرسازی، زندگی بدون استرس و آرام و امکانات نیز همه و همه در کنار ژنتیک می تواند باعث موفقیت ورزشکار شود.
