دویدن یکی از قدیمی‌ترین ورزش‌های روی کره خاکی، انواع مختلفی دارد. در مقاله انواع تمرینات دویدن، به معرفی انواع تمرینات این رشته پرداخته‌ایم اما در این مقاله قصد به معرفی انواع ماده‌های دویدن یا انواع دویدن بپردازیم. اگر شما هم جزو آن دست از افرادی هستید که قصد شروع دویدن را دارید اما نمی‌دانید که کدام یک از دوها مناسب شماست، این مقاله برای شماست. در ادامه انواع سبک‌های دویدن را شرح خواهیم داد. با دویدن عشق است مرجع علمی و به‌روز دونده‌های ایرانی همراه باشید.
انواع دویدن از نظر مسافت
دویدن را می‌توان از سه جنبه متفاوت دسته‌بندی کرد. همانطور که در مقدمه نیز اشاره کردیم، یکی از دسته‌بندی‌های دویدن براساس نوع تمرین دو انجام گرفته انجام می‌شود مثلاً دویدن اینتروال، دویدن تمپو، دویدن فارتلک و …. که در آن مقاله نیز به آنها اشاره شده است. نوع دوم دسته‌بندی دویدن از نظر مسافت است که در ادامه می‌آید و اما نوع سوم آن از نظر سطح و شرایطی است که در آن می‌دوید. در ادامه از نظر مسافت به دسته‌بندی دویدن خواهیم پرداخت و در نهایت در پایان به دسته‌بندی انواع شکل دویدن از نظر سطح یا محیطی که در آن می‌دوید خواهیم پرداخت.
۱.دویدن مسافت کوتاه سرعتی (اسپرینت یا دو سرعتی)
دو سرعتی یا اسپرینت، دویدن با حداکثر سرعت برای مسافت کوتاهی است. این نوع دویدن، یک تمرین بسیار شدید شدت بالا است.
دونده‌های سرعت مشهوری مانند یوسین بولت، جاستین گاتلین و یوهان بلیک در این ماده‌ها فعالیت داشته و مدال‌ها را درو کرده‌اند. از میان این دونده‌ها، یوسین بولت به دلیل کسب قهرمانی‌های متعدد المپیک و جهانی و رکورددار جهان بودن بیشتر از همه مورد توجه قرار گرفته است. یوسین بولت از جامائیکا سریع‌ترین مرد روی کره زمین در نظر گرفته می‌شود (هر چند شاید در آینده این رکورد دستخوش تغییراتی شود). با این حال بهترین رکورد جهانی ماده ۱۰۰ متر که یکی از شاخه‌های دویدن سرعتی است، ۹.۵۸ ثانیه و ۱۹.۱۹ ثانیه برای ماده ۲۰۰ متر است که در قهرمانی جهان در برلین در ۲۰۰۹ توسط بولت ثبت شده است. او همچنین ۸ عنوان قهرمانی المپیک و ۱۱ عنوان قهرمانی جهانی را در کارنامه خود دارد.
۱۹۰ دونده سرعت توانسته‌اند تا به امروز مسافت ۱۰۰ متر را کمتر از ۱۰۰ ثانیه بدوند.
مسافت کلاسیک دو اسپرینت یا دو سرعتی شامل ماده‌های زیر می‌شود:
- ۱۰۰ متر
- ۲۰۰ متر
- ۴۰۰ متر
البته مسابقات ۳۰ متر غیر-استاندارد در سطح مدارس و ۶۰ متر در رقابت‌های داخل سالن و ۳۰۰ متر نیز برگزار می‌شود اما این شاخه‌های دو سرعت جایی در رقابت‌های المپیک و قهرمانی جهان ندارند.
۲.دویدن نیمه‌استقامت
مسافت‌های نیمه‌استقامت از جمله انواع دویدن از نظر دسته‌بندی مسافتی هستند که به عنوان دوهای کمتر پویای اسپرینت در نظر گرفته می‌شوند اما ۱۰۰ متر پایانی آنها می‌تواند به همان اندازه هیجان‌انگیز باشد. اغلب اوقات، داوران برای تعیین برنده از عکس‌برداری (فوتو فینیش) در خط پایان استفاده می‌کنند.
مسافت‌های اصلی دویدن نیمه‌استقامت شامل ماده‌های زیر می‌شوند:
- ۸۰۰ متر
- ۱۵۰۰ متر
- ۳۰۰۰ متر (با مانع)
علاوه بر ماده‌های بالا، مسافت‌های ۶۰۰ متر، ۱۰۰۰ متر و یک مایل (۱۶۱۰ متر)، و ۲۰۰۰ متر نیز برگزار می‌شود اما این ماده‌ها جایی در رقابت‌های قهرمانی المپیک و جهان ندارند.
دویدن نیمه‌استقامت به دلیل مسافت مبهم آن به‌عنوان یکی از رشته‌های پیچیده شناخته می‌شود. از یک طرف، مسافت کوتاه است، اما آنقدر طولانی است که نمی‌توان آن را با تمام سرعت دوید. به همین دلیل، این مسافت‌ها معمولاً با سرعت نزدیک به حداکثر دویده می‌شوند.
دونده‌های نیمه‌استقامت اغلب در ۴۰۰ متر دو سرعتی (اسپرینت) یا ۵-کیلومتر (دو استقامتی) نیز به رقابت می‌پردازند.
بهترین دونده‌های این ماده‌های از کنیا و اتیوپی می‌آیند. یکی از دونده‌های برجسته و رکورددار ۸۰۰ متر از ۲۰۱۲، دیوید رودیشا از کنیا است. همچنین در ۱۵۰۰ متر، هشام الگروژ از الجزایر با رکورد ۳:۲۶.۰۰ از سال ۱۹۹۸ رکورددار این ماده است..
۳.دویدن استقامت
دویدن استقامت از ۳۰۰۰ متر به بالا شروع می‌شود و به عنوان دوهای استقامتی یا طولانی در نظر گرفته می‌شود. رقابت‌های دویدن مسافت بلند که از جمله انواع دویدن از نظر مسافتی دسته‌بندی می‌شوند در پیست دوومیدانی یا جاده انجام می‌شوند. مسافت‌های ۳ هزار متر تا ده هزار متر در پیست دوممیدانی انجام می‌گیرند و مسابقات بالاتر از ۱۰ هزار متر مانند ماراتن نیز در جاده انجام می‌شوند.
مسافت‌های المپیکی این نوع دویدن شامل موارد زیر می‌شوند:
- ۵ کیلومتر
- ۱۰ کیلومتر
- ۴۲ کیلومتر و ۱۹۵ متر!!! یا ماراتن
مسابقات استقامت هیچ محدودیتی از نظر طول و زمان ندارند. مسافت‌هایی مانند نیمه-ماراتن نیز برگزار می‌شوند اما این نوع رقابت‌ها جایی در المپیک ندارند.
یکی از دونده‌های شناخته شده ماراتن، دنیس کیمتو کنیایی است که توانسته است مسافت ماراتن ۴۲ کیلومتری را در ۲ ساعت و ۲ دقیقه و ۵۷ ثانیه بدود. البته از ۲۰۱۴ که این رکورد ثبت شده است دونده‌های کنیا و اتیوپی توانسته‌اند آن را بارها ارتقا بخشند. در آخرین رتبه‌بندی بهترین زمان ماراتن، کلوین کیپتوم فقید با زمان 2:۰۰:۳۵ در صدر است و بعد از آن دونده مشهور ایلیود کیپچوگه قرار گرفته است.
همچنین سریع‌ترین دونده زن ماراتن نیز که تا سالیان زیادی متعلق به پائولا رادکلیف انگلیسی بود، هم اکنون در اختیار روث چپنگتیچ با زمان ۲:۰۹:۵۶ است.
۴.دو با مانع (Steeplechase)
دوهای با مانع محدودترین انواع دویدن هستند از این نظر که فقط شامل فقط دو مسافت می‌شوند: ۲۰۰ متر داخل سالن و ۳۰۰۰ متر استادیوم روباز یا فضای باز. هدف این نوع دوها؛ عبور از مسافت مشخص همراه با ۵ مانع است که یکی از آنها شامل گودال آب می‌باشد.
در طول مسابقه، دونده‌ها به تدریج از یکدیگر فاصله می‌گیرند و گروه‌های کوچک‌تری با فاصله‌های چندین متری از هم تشکیل می‌دهند و گاهی برنده مسابقه یک نیم‌دور جلوتر از رقبا قرار می‌گیرد، که برابر با ۲۰۰ متر است.
لامچا گریما از اتیوپی با زمان ۷:۵۲:۱۱ رکورددار ماده ۳۰۰۰ متر مردان و بتریسه چپکوچ از کنیا با زمان ۸:۴۴.۳۲ نیز رکورددار ماده زنان است.
۵.دویدن با مانع (Hurdling)
دویدن با مانع شامل مسافت‌هایی می‌شود که در دسته‌بندی دو سرعت قرار می‌گیرند. چیزی که این نوع مسابقه را با ماده‌های دیگر متفاوت میکند، موانعی است که دونده‌ها باید از روی آن بپرند.
دویدن با مانع المپیک شامل ماده‌های زیر می‌شود:
- زنان – ۱۰۰ متر، مردان ۱۱۰ متر
- ۴۰۰ متر
صرف نظر از مسافت و جنسیت، همه رویدادها دقیقاً شامل ۱۰ مانع می‌شوند. تنها تفاوت در فاصله بین موانع و ارتفاع آن‌هاست.
ساموئل ماتت از زامبیا با زمان ۴۷.۱۰ در مردان و ناژلا بیدونزس از مراکش با زمان ۵۲.۹۰ رکورردداران ماده ۴۰۰ متر با مانع هستند.
۶. دو امدادی (Relay)
یکی از هیجان‌انگیزترین انواع دویدن از نظر مسافتی، مسابقات دوهای تیمی امدادی است که در آن دونده‌ها باید بعد از دویدن مسافت مشخصی، چوب امدادی یا باتوم را به هم‌تیمی خود تحویل دهند.
مسافت‌های المپیکی این رشته شامل:
- ۴×۱۰۰ متر
- ۴×۴۰۰ متر
رکوردهای جهانی در مسافت‌های زیر نیز ثبت شده‌اند:
- ۴×۲۰۰ متر
- ۴×۸۰۰ متر
- ۴×۱۵۰۰ متر
علاوه بر این، مسابقات امدادی مختلط (دونده‌های خانم و مرد) و ترکیبی نیز وجود دارند، مانند ۸۰۰+۴۰۰+۲۰۰+۱۰۰ متر یا ۴×۱۰۰ با مانع.
دونده‌های آمریکایی مرد با زمان ۲:۵۴.۲۹ رکوردداران ماده ۴ * ۴۰۰ متر از سال ۱۹۹۳ تا به امروز بوده‌اند.
دونده‌های اتحاد جماهیر شوروی نیز از ۱۹۸۸ با زمان ۳:۱۵.۱۷ رکوردارد ماده ۴ * ۴۰۰ متر دو امدادی زنان هستند.
رکورد جهانی در ۴×۱۰۰ متر در اختیار تیم جامائیکا، به لطف حضور یوسین بولت، با زمان ۳۶.۸۴ ثانیه است. رکورد زنان در همین مسافت نیز در اختیار تیم آمریکا با زمان ۴۰.۸۲ ثانیه می‌باشد. هر دوی این رکوردها در مسابقات المپیک لندن ۲۰۱۲ به ثبت رسیده‌اند.
انواع دیگر دویدن
انواعی از مسافت‌های دویدن وجود دارند که در دسته‌بندی استاندارد قرار نمی‌گیرند یعنی در سطح رقابت‌های المپیک و قهرمانی دوومیدانی جهان برگزار نمی‌شوند. این دوها بیشتر برای تمرین مناسب هستند تا رقابت.
- تمرینات اینتروال شامل دویدن مستقیم برای مسافتی مشخص و سپس افزایش سرعت به میزان بسیار بیشتر است.
- دویدن آهسته یا Jogging (جاگینگ) به معنای دویدن با سرعت آرام و یکنواخت در تمام مسافت است. این نوع دویدن برای بازیابی بدن و مسافت‌هایی مناسب است که نیازی به شتاب‌گیری ندارند.
- Rogaining یک نوع دویدن تیمی است که شامل عبور از نقاط کنترل در طول مسیر می‌شود. این نقاط کنترل در سراسر مسیر قرار گرفته‌اند و تیم باید به طور کامل مسیر را طی کند. تعداد اعضای تیم متفاوت است و آخرین عضو تیم نتیجه نهایی را ثبت میکند.
- دویدن در مسیرهای طبیعی یا Cross-Country (صحرانوردی) شامل مسیرهایی در دل طبیعت است که با تغییرات ارتفاع همراه هستند. مسافت این نوع دویدن‌ها از ۱ کیلومتر تا ۵۰ کیلومتر متغیر است.
انواع دویدن از نظر سطحی که روی آن می‌دوید
انواع دویدن را می‌توان از نظر سطحی که روی آن دویدن انجام می‌گیرد نیز دسته‌بندی کرد. برای مثال دویدن تریل به نوع دویدنی گفته می‌شود که در جنگل، کوهستان و مسیرهای غیرشهری بیرون شهر برگزار می‌شود. این نوع دوها براساس سطح یا ارتفاع یا یک مشخصه بیرونی دسته‌بندی می‌شوند که شامل موارد زیر هستند:
- دویدن تریل
- دویدن اسکای یا اسکای رانینگ (نوعی از دویدن که در بالای ۲۰۰۰ متر انجام شده و مسیرهای آن باید شیبی به تندی حداقل ۳۰ درصد یا بیشتر داشته باشند)
- دویدن جاده یا خیابان
- الترا ماراتن که بیشتر در جنگل و به شکل تریل یا اسکای برگزار می‌شود.
- دوومیدانی که در پیست‌های سرباز یا داخل سالن بر روی پیست تارتان برگزار می‌شود.
دقت داشته باشید انواع دویدن که در بالا آمده‌اند فقط مواردی مانند دوهای سرعتی، نیمه استقامت، دوهای با مانع و امدادی در المپیک برگزار می‌شوند (به عنوان ماده‌هایی از رشته دوومیدانی) و سایر موارد مانند دویدن تریل، اسکای، یا التراماراتن جایی در این رقابت‌ها ندارند.
جمع‌بندی پایانی درباره انواع دویدن
انواع دویدن را می‌توان از منظر دوومیدانی یا رقابت‌های المپیک دسته‌بندی کرد و یا آنها را می‌توان با سطح یا جایی که در آن انجام می‌شود نیز دسته‌بندی کرد. چیزی که مشخص است این است که دویدن از هر نوعی که باشد می‌تواند به فواید زیادی برای دونده‌ها منجر شود؛ اما بعضی از دوها به دلیل شرایط و محل انجام آنها، در مقایسه با موارد دیگر دوها سخت‌تر و چالش‌برانگیزتر هستند مانند اسکای رانینگ، دویدن تریل، التراماراتن. یکی از نکات مهم تمرینی درباره انواع دویدن که در بالا آمد، توجه به این نکته کلیدی است که انجام انواع تمرینات دویدن به دونده کمک میکند تا به شیوه های مختلفی بتواند سایر جنبه های عملکردی ورزشی خود را تقویت کرده و احتمال آسیب‌دیدگی را نیز کاهش دهد. بنابراین، تنوع در برنامه تمرینی یکی از نکات بسیار مهم هر برنامه تمرینی است.
